• Zoek de kruising van Retranchementstraat en Burkeldijk.
• Op dat moment sta je al aan het stuk gekend als Fort Hazegras en zal je een weiland doorkruist met een waterloop zien die voorheen ook al een militaire functie had als onderdeel van de Cantelmolinie.
• Men ziet er nog een aantal grotere structuren liggen alsook heel wat kleinere structuren en ook nog 2 Duitse FLAK-opstellingen uit WOII. Let op, op dat weiland staat zowel WOI als WOII door elkaar.
• Aan de overzijde van de Burkeldijk staan nog heel wat structuren, allen Duits en WOII.
• Voor de gebouwen van de hoeve ligt deze bunker op de linker kant in de kouter.

• Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

• Gemeente Knokke Heist, Sectie G, kadastraal perceel 749h (gedeeltelijk) - de bunker heeft geen apart kadasternummer

• De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
• Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
• Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
• Het stond de eigenaars dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
• Deze bunker maakt deel uit van de kouter naast de hoeve.
• Hij zal ook eigendom zijn van de respectievelijke landbouwer.

• Het betreft een structuur op de voorlinie van de Hollandstellung, kortbij de Nederlandse grens dus.
• Deze structuur maakt integraal deelt uit van het Stützpunkt Heinrich waarvan heden in totaal 14 structuren uit WOI gekend zijn (1 werd gesloopt ondertussen). Dit zouden er origineel 20 geweest zijn.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

• Een ruim manschappenverblijf alhoewel hij van bunkerkamer, kleiner is dan men zou verwachten.

• 1 grote bunkerkamer
• 1 open toegangsgang op zijn beurt afgeschermd door een grote scherfmuur met 2 ingangen.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Omschrijving van het bunkertje:

• Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door de Duitse Marine. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
• Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
• We zien een grote manschappenruimte, alhoewel deze kleiner is dan je zou vermoeden als men de bunker van buitenaf ziet.
• Deze heeft 2 zeer kortbij elkaar geplaatste toegangen, centraal vooraan in de kamer.
• Daarna komt men in een grote "open" gang. Hier is namelijk geen plafond voorzien.
• De voorzijde wordt nog eens bijkomend afgeschermd door een grote zware scherfmuur die met stalen profielen wel extra verankerd is aan de hoofdstructuur.
• Op de beide uiteinden van deze scherfmuur kan men de centrale gang betreden.
• Ook het plafond van de bunkerkamer is uitgewerkt in ter plaatse gestort gewapend beton.
• De bunker steekt vrij hoog uit boven het maaiveld omdat het maaiveld ook in dit geval het niveau is van de bunker aan de binnenzijde.
• Deze bunkerkamer was origineel afgescheiden van de centrale gang via twee aparte deuren. Hier zijn nog hengsels van zichtbaar. Een deur hiervan is heden dichtgemetst met het uitzicht van een raam met bakstenen dorpel. Dit is zeker niet origineel.
• Aan de toegangen vanaf de buitenzijde tussen zijwanden en de grote scherfmuur waren er allicht geen deuren, men ziet ook nergens hengels hiervoor.
• Opvallend is ook dat er rondom de structuur in het ruwe beton kleine gaatjes zichtbaar zijn waar ooit houten blokken hebben ingestoken. Dit laat vermoeden dat de structuur ooit met een houten skelet omgeven is geweest als camouflage. Allicht had hij het uitzicht van een stal of iets dergelijks.
• In dit geval was blijkbaar de binnenzijde van de bunker alsook het plafond niet bekleed met hout. Er zijn geen sporen van de bevestigingsblokjes die hiervoor noodzakelijk waren.
• Tegen de achtermuur heeft deze bunker enkel een nis voor het plaatsen van een bunkerkachel.

• De bunker is vrij vlot bereikbaar via de kouter waar hij opstaat.
• Als er geen gewassen op het veld staan, kan u zonder iemand te storen, zeer vlot deze bunker bezoeken.
• De bunker is vrij leeg aan de binnenzijde. Er ligt beperkt wat materiaal in maar zeker niet rampzalig.
• De bunker heeft wel veel last van betonrot (het afspringen van betonlaagjes doordat het wapeningsijzer gaat roesten en hierbij zwellen, wat het beton niet kan opvangen, waardoor het afspringt.
• Daarnaast heeft de bunker net als de bunker KH M 18 wel een aantal aanpassingen ondergaan voor zijn gebruik tijdens de Duitse bezetting in WOII.
  • Enerzijds is er een van de 2 toegangsdeuren naar de bunkerkamer gedeeltelijk dichtgemetst en omgevormd naar een raam met bakstenen dorpel.
  • Deze bunker heeft bijkomend aan de linker zijkant nog een baksteen opstelling op het dak gekregen, allicht voor het opstellen van een mitrailleur voor luchtafweer. Deze opstelling is niet aanwezig bij de bunker KH M 18.
• Buiten het betonrot is de bunker nog in vrij goede staat.

• Deze bunker draagt zeker een aantal sporen van projectielinslagen.
• Zo zijn er te vinden op de achterwand nabij de hoek waar ook de extra dakopstelling kortbij staat.
• Ook is er een kogelinslag zichtbaar nabij het overgebleven deurgat naar de bunkerkamer.
• De schade is allicht niet daterend uit WOI maar zal afkomstig zijn uit hergebruik van deze structuren tijdens de Duitse bezetting en allicht nog meest waarschijnlijk de bevrijding. Allicht zijn ze ook te koppelen aan de aanwezigheid van die mitrailleuropstelling op het dak.

• De extra bijgebouwde opstelling voor mitrailleur op het dak is zeker uniek op de lijn.

Oudere Foto's van deze bunker

Allicht rond eind jaren '90 - Boek De Hollandstellung - Hans Sakkers

Eigen prospectie anno 2016

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

• Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Hollandstellung - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/69390
• Algemene omschrijving Fort Hazegras - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/58787
• Ondanks dat gans het "Oude Fort Isabella" en "Het Nieuwe Fort Hazegras" officieel beschermd is, bestaan geen aparte fiches per hier aanwezige structuur en is de omschrijving die ervan is, alles behalve volledig en sluitend voor wat er nog te vinden is. Dit kan zeker gemeld worden voor de vele WOII structuren die amper in detail genoemd worden maar zelfs het aantal gemelde structuren van de Hollandstellung op deze site, klopt niet met het aantal dat hier geïnventariseerd wordt.